Het vrouwenquotum: tijd om gedag te zeggen tegen het mannenbolwerk

For the English version, click here

Het vrouwenquotum is een begrip dat de laatst jaren zo nu en dan de revue is gepasseerd. Op 11 februari 2021 kwam er goed nieuws voor de vrouwen onder ons; het wetsvoorstel voor een vrouwenquotum werd aangenomen door de Tweede Kamer. Dit vrouwenquotum vereist dat minimaal een derde van de commissarissen bij beursvennootschappen vrouw is. Tijd om naar aanleiding hiervan de accountancybranche eens onder de loep te nemen. Want hoe gaat het de vrouwen af in dit van oudsher stereotype mannenbolwerk? 

Laten we de voornaamste feiten eens analyseren. Het percentage vrouwelijke geregistreerde NBA leden is toegenomen van 19,0% (2013) naar 22,9% (2020). Een positieve, maar matige groei. Wanneer we inzoomen op de top van de sector zien we een gemengd beeld. PwC is één van de kantoren waarbij het de goede kant op lijkt te gaan met drie vrouwen van de zeven leden in zowel de RvC als de RvB. Naar aanleiding hiervan gingen wij in gesprek met één van de powervrouwen van PwC; Marieke Hormann-Buiting. Marieke deelt met ons haar ervaringen en visie omtrent genderdiversiteit. 

Zou je kort wat over je achtergrond en je carrière pad kunnen vertellen?

Al weer wat jaren geleden rondde ik mijn studie bedrijfseconomie af aan Maastricht University en startte ik mijn carrière bij PwC. Ik ben nu 37 jaar en trotse moeder van 2 kinderen. Inmiddels ben ik weer woonachtig in het Brabantse en werk ik op locatie Eindhoven als director. Als director ben ik eindverantwoordelijke op klantdossiers, waarbij mijn specialisatie ligt bij technologiebedrijven. Naast mijn functie als director zit ik tevens in het MT van Business Unit Zuid. Binnen het MT ben ik verantwoordelijk voor de portefeuille Human Capital, wat betekent dat ik mij o.a. bezighoud met talentontwikkeling en het welzijn van collega’s. 

Waarom koos je voor een carrière als registeraccountant? 

Nieuwsgierigheid en een voorkeur voor het zoeken naar overzicht en logische verbanden waren mijn voornaamste drijfveren. Hoe komen bedrijfsprocessen binnen complexe organisaties samen tot een overzichtelijk geheel? Accountancy was voor mij de perfecte richting om hier meer in te duiken. Na wat business courses en oriëntatiedagen bleek de menselijke klik met PwC het sterkst. Inmiddels nader ik mijn jubileum van 15 jaar. In de tussentijd heb ik zelfs twee jaar bij PwC in Silicon Valley mogen werken. Dit was een hele gave ervaring. Al met al kan ik dan ook concluderen dat PwC een goede keuze was. 

“Persoonlijk vind ik het wel grappig als ik een kamer met overwegend grijze mannen binnenloop. Dan breng ik nog eens wat kleur mee.”

Heb je gedurende je carrière bij PwC een verschil ervaren tussen mannen en vrouwen? 

Ik heb mijzelf nog nooit benadeeld gevoeld vanwege het feit dat ik een vrouw ben. Gedurende mijn carrière heb ik altijd in gemixte teams gewerkt. Achter deze gemixte teams zit een filosofie. Een filosofie dat mannen en vrouwen elkaars kwaliteiten complementeren en dat we op deze manier tot de beste kwaliteit komen. Daarbij moet ik zeggen dat de klant vaak meer een mannenbolwerk is dan PwC zelf. Mijn klanten vinden het doorgaans verfrissend als ik als vrouwelijke accountant binnenkom. Persoonlijk vind ik het wel grappig als ik een kamer met overwegend grijze mannen binnenloop. Dan breng ik nog eens wat kleur mee. 

Binnen die gemixte teams, waarin vullen mannen en vrouwen elkaar volgens jou aan?

Een gebalanceerde dynamiek, dat is wat ik terugzie in gemixte teams. Zo werk ik bijvoorbeeld regelmatig samen met een partner. Hij is hoog in zijn energie. Ik daarentegen ben meer concreet en breng de nodige structuur. Deze tegengestelde eigenschappen maken ons een complementair duo. In mijn teams zie ik eenzelfde effect; alle masculiene en feminiene karakteristieken komen bij elkaar tot één capaciteit met daarin onder andere klantmanagement, vooruitdenken, team verbinding en een kwalitatief goede audit draaien. 

Een vaak voorkomend argument waarom vrouwelijke accountants in de minderheid zijn, is het feit dat het lastig te combineren is met een gezin. Hoe ervaar jij dit?

Ik werk parttime en neem zelf de lead in mijn planning. Daardoor ervaar ik erg veel flexibiliteit in mijn werk. Daarentegen heb ik natuurlijk ook een grote verantwoordelijkheid. Soms speelt er ineens een casus op bij een klant. In dergelijke uitzonderlijke gevallen zorg ik ervoor dat ik paraat kan staan. De balans zoeken tussen vrijheid en verantwoordelijkheid is een onderdeel van het vak. Uiteindelijk vind ik de combinatie van mijn gezin en de uitdaging in mijn werk erg leuk. De kunst is om het samen te brengen in een balans welke goed voelt. 

Zie je ontwikkeling in de positie van de vrouwelijke accountant over de jaren heen?

Deze ontwikkeling is op te splitsen in twee delen. De instroom is nagenoeg 50/50. Hier is veel aandacht aan besteed en het resultaat is positief. De uitdaging binnen de sector ligt voornamelijk in de doorgroei naar hogere functieniveaus. Een algemene uitdaging ligt in het behouden van de groep jonge ouders. Ik vind het van belang om onder hen bespreekbaar te maken dat het mogelijk is om ook met een gezin door te gaan binnen PwC; durf jezelf te herontdekken. Binnen de groep (senior) manager is er een mooie vrouwengroep, maar de laag hierboven schetst een somberder beeld. In de groep partners en directors van business unit Zuid zijn er 2 vrouwen in een groep van 16. 

De voornaamste oorzaak hiervan is denk ik een gebrek aan rolmodellen. Rolmodellen zijn cruciaal om een beeld te vormen van hoe je je werk goed kan doen. Stereotypen als ‘niet parttime kunnen werken, altijd beschikbaar zijn als partner/director’ kunnen alleen doorbroken worden door het gesprek aan te gaan met rolmodellen die het tegendeel bewijzen. Toen ik senior manager was, heb ik zelf contact gezocht met een aantal partners om in gesprek te gaan over hoe zij omgingen met zaken als het managen van een gezin en flexibiliteit. Ook onbewust ben ik beïnvloed door rolmodellen. In Silicon Valley had ik een klant met een vrouwelijke toplaag. Dit waren pittige dames en zij hebben mij onbewust erg geïnspireerd. 

Wat denk jij dat de vrouwelijke accountant onderscheid van de mannelijke accountant?

Vrouwen beschikken over bepaalde feminiene krachten waarvan ze zelf niet altijd bewust zijn. Binnen PwC hebben we een vrouwelijk leiderschap programma met als doel om vrouwen inzicht te geven in deze feminiene krachten. Vrouwen denken bijvoorbeeld drie keer na voordat ze iets zeggen, terwijl mannen het er wellicht wat sneller uitfloepen. Het voordeel is dat wat we te zeggen hebben meestal zinnig is. Zonder te stereotyperen denk ik wel dat vrouwen minder op de voorgrond treden. Daarom is het van belang om een omgeving te creëren waarin iedereen zich uit kan spreken.  

“Diversiteit is geen doel op zich, maar een kwaliteitskracht.”

Denk je dat het van belang is dat er een vrouwenquotum komt binnen de top van bedrijven?

Over het algemeen heerst een allergie op het woord quotum, maar in dit geval ben ik zeker een voorstander. Diversiteit is geen doel op zich, maar een kwaliteitskracht. Voor PwC is het een goede business case, want het verbetert de kwaliteit van de audit. Tevens is het een doel waarin de maatschappij gelooft, en dus kan en wil je hier als organisatie niet omheen. Als een quotum nodig is om meer vrouwen in de top te brengen, dan moet dat maar.

Waarom is het zo belangrijk om vrouwen in de top te hebben?

Uiteindelijk gaat het erom dat een leider de kwaliteiten heeft om zijn of haar taak te doen. Zowel masculiene als feminiene kwaliteiten kunnen hierbij van pas komen. Wat vrouwen in het bijzonder kunnen bijdragen is hun gevoel en kwetsbaarheid. Wanneer je je kwetsbaar opstelt, krijg je hier over het algemeen waardering voor terug. Dit merk ik ook in mijn werk. Zo ontving ik laatst als enige vrouw in het MT een kaart van een mannelijk MT-lid waarin hij mij bedankte dat ik hem heb geholpen om bepaalde dingen te zien, attenter te zijn en zich empathischer op te stellen. Door zo’n compliment krijg je toch het gevoel dat je verandering meebrengt in een team vol mannen.

PwC komt als één van de beste uit de bus wanneer we kijken naar het aantal vrouwen in de top. Hoe zet PwC zich in de praktijk in om genderdiversiteit de bevorderen? 

Diverse programma’s dragen hieraan bij, zoals een programma voor nieuwe ouders en het vrouwelijk leiderschap programma. Ook hebben we een coaching programma waarin alle coaches worden getraind om te waken dat hun vrouwelijke coaches gelijke kansen ervaren. Sinds een jaar organiseren we ook actieve rond de tafel gesprekken met als thema’s diversiteit en inclusiviteit. Het idee is dat iemand zich kwetsbaar opstelt over een kwestie. Vervolgens ontstaan er vaak goede gesprekken over wat diversiteit betekent en waar mensen tegenaan lopen in dit oogpunt. Het ideaalbeeld is hierbij dat mensen deze gesprekken meenemen in hun dagelijkse werkzaamheden en dat we zo een cultuur creëren waarin iedereen zich thuis voelt, ongeacht gender of afkomst. 

Wat denk je dat er nodig is om meer vrouwen in het beroep te krijgen of te behouden?

We hebben nog een wereld te winnen met rolmodellen. Het Women Network Event is een mooi voorbeeld van het creëren van rolmodellen. Tijdens dit event komt een grote groep vrouwelijke PwC’ers uit heel Nederland samen om te netwerken en ervaringen te delen. Daarbij proberen we ook jonge vrouwelijke collega’s te inspireren door hen te laten zien dat een carrière in de accountancy echt mogelijk is. Zo creëren we een cultuur van ervaringen delen, kwetsbaar op durven stellen en empoweren.

Heb je tips voor vrouwelijke studenten of starters die een carrière binnen de accountancy voor ogen hebben? 

Geloof in jezelf en ga netwerken. Ik raad studenten ten zeerste aan om zo nu en dan eens een koffiegesprek met iemand uit de praktijk te initiëren. Het is namelijk belangrijk dat je een beeld gaat vormen van wat jij wilt en waar je jezelf ziet werken. Zo voorkom je dat vooroordelen de waarheid gaan vormen in je beleving. Zeker in de start van je carrière is hier veel in te winnen en mijn collega’s en ik vinden het leuk om onze ervaringen te delen. Kortom, ga je eigen beeld creëren en volg niet de gevestigde orde, dan beleef je mooie dingen in het leven.