Nick Leeson en de ondergang van de Barrings bank

For the English version, click here.

Noot vooraf: Dit artikel is geschreven als inspiratie na het lezen van het boek “De bom onder de Barings/Roque trader”. Goed om te weten is dat het boek is verfilmd en vrij te zien is op YouTube via deze link! Ook is Nick Leeson te gast geweest bij College Tour gepresenteerd door Twan Huys die je hier kunt bekijken!

Schandalen zijn er in alle soorten en maten. In juni 2020 stortte Wirecard in omdat 2 miljard op de balans plotseling verdween. De vraag was of het bedrag van 2 miljard euro überhaupt had bestaan. Aanstichter Jan Marsalek is nog steeds spoorloos [1]. Zou Marselek afweten van het verhaal van Nick Leeson? Dit is een Britse handelaar die vanwege zijn manipulaties op de beurs en in de boekhouding de investment bank Barings ten onder heeft laten gaan. Hoe kan Nick Leeson zoveel problemen hebben veroorzaakt zonder dat iemand er iets aan deed? En hoe kon Nick Lees überhaupt ontsnappen en de bank achter laten met een enorme schuld? In dit artikel lees je meer!

Achtergrondinformatie en de weg naar Singapore

Nick Leeson is geboren in Watford en leefde in “Twee werelden”. In het weekend stond hij in Engeland in de kroeg met zijn vrienden die werkten als stukadoors of bouwvakkers. Nick had zelf echter andere ambities. Doordeweeks werkte hij op de afdeling Administratie van futures en opties van Morgan Stanley. Nick streefde om op de beursvloer te gaan werken en daardoor vertrok hij naar de Barings bank in de zomer van 1989 [2].

Nick kwam er al snel achter dat de vooruitzichten om door te groeien in Londen beperkt waren. Hij trok naar Indonesië. Daar ontmoette Nick zijn toekomstige vrouw Lisa en samen trokken ze vervolgens naar Singapore. Daar had Barrings op de Simex (Singapore International Monetary Exchange) een plaats verworven en Nick was de ideale man om daar de handel te gaan leiden. Hierdoor kreeg Nick eindelijk zijn kans om op de beurs te gaan werken. Wat opmerkelijk was is dat Nick amper werd gecontroleerd en zelfs dubbele taken had: het handelen op de beurs en het vervolgens verwerken van de administratie. Doordat er geen functiescheiding was, kon Nick laten en doen wat hij wilde, wat het voor Nick mogelijk maakte verliesmakende posities te verzwijgen.

Streven naar succes

Zijn eerste grote uitdaging was een verlies van 20.000 pond gemaakt door een van de handelaren van Nick. Op dit moment kwam foutrekening 88888 tevoorschijn. De reeks 88888 is ontstaan omdat 8 een Chinees geluksgetal is en elke rekening vijf cijfers moet hebben. Nick boekte het verlies op deze rekening om een van zijn handelaren te beschermen [3]. 

Wel was Nick vastberaden om het geleden verlies goed te maken en hij begon risico’s te nemen op de beurs. Dit pakte in eerste instantie goed uit voor Nick en hij wist zijn verlies te reduceren tot winst en was hij daarmee zelfs goed voor tien procent van het inkomen van de Barings bank [4]. Dit resultaat deed hem smaken naar meer, waardoor Nick door zijn speculaties op de beurs weer verliezen begon te maken die toenamen tot steeds grotere porties. Nick Leeson vertelde in College Tour aan Twan Huys dat hij bevangen was door de hebzucht naar succes, waardoor het verlies op zijn positie eind 1994 uiteindelijk opliep naar 208 miljoen pond [5]. Toch wist hij deze verliezen te verbergen. In Money Talks, een programma van RTL Z, gaf Leeson aan dat hij zeker niet de eerste was die verliezen verstopten in een illegale rekening. “Het was normale praktijk om verliezen te verstoppen tot dat je weer voldoende geld had gemaakt om de verliezen te compenseren”, aldus de inmiddels 55-jarige Leeson [6].

“Leeson liet een briefje achter op zijn bureau met de tekst “I am sorry”.”

Geluk, onkunde of nalatigheid vanuit de Barings bank?

Met zulke grote verliezen zou je denken waarom Barings niet ingreep. Aan de ene kant had Nick het geluk dat elke poging tot controleren, op vaak merkwaardige wijze, zijn kant op viel. Zo stuurde de bank voor controle vanuit Londen de directeur van Barings Brothers naar Singapore, die aan het hoofd stond van de interne audit en alles tot de bodem onderzocht. Deze controle moest Nick wel betrappen en vragen gaan stellen voor opheldering van de verliezen die op rekening 88888 stonden geboekt. Gelukkig voor Nick werd deze persoon een dag voor de controle terug geroepen naar Londen en waren de vervangers minder scherp, waardoor Nick alsnog de boel om de tuin kon leiden [7]. Aan de andere kant was het ook de Bank zelf die de noodzaak niet zag om in te grijpen. Nick was immers het verdienmodel van de Barings. Er werd weliswaar stilgestaan dat er in het kader van functiescheiding geen enkele sprake was, maar Barings wilde geen kosten maken door extra personeel aan te nemen of het risico lopen dat hun aankomende bonus in gevaar kwam [8]. Daarnaast werd er vanuit Londen constant geld overgeboekt naar Singapore. Nick gaf aan dat hij dit nodig had om de posities op de beurs in te nemen, terwijl hij het geld eigenlijk gebruikte om de verliezen af te dekken. Uiteindelijk was het vermogen in Singapore velen malen hoger dan eigenlijk was toegestaan.

Zijn verliezen liepen zo hoog op dat Nick zijn werk en zijn privé leven ook slechter kon onderscheiden. Desondanks kwam Lisa niet achter de enorme verliezen die Nick had gemaakt. Ze was immers ook met stomheid geslagen dat Nick tijdens het vieren van kerst in Londen niet meer terug wilde keren naar Singapore, terwijl er in februari een flinke bonus op hem stond te wachten. Wat Lisa niet wist is dat Nick even daarvoor een belletje had gekregen uit Singapore over een onverklaarbare positie van 7,78 miljard yen, omgerekend 79 miljoen dollar, wat het onmogelijk maakte om de jaarrekening van 1994 aan te sluiten. In de jacht om te overleven deed Nick vervolgens het onmogelijke: hij vervalste de handtekeningen van Spear, Leeds en Kellog (een effectenhandelaar), de Citibank en de Barings bank om te zorgen dat dit bedrag als krediet kon worden aangemerkt dat aan Barings was betaald. Hiermee werd het gat in de jaarrekening opgevuld. Nick stuurde de vervalste goedkeuring vanuit zijn flat naar accountantskantoor Coopers & Lyrband, die de verklaring aanvaarden, ondanks dat er in de kleine lettertjes onderaan de brief stonden dat de fax vanuit de flat van Nick en Lisa werd verstuurd. Later bleek uit Singaporese onderzoek dat Peter Norris en James Bax, respectievelijk CEO van Barings Investment Bank en Managing director of CEO, hadden moeten vermoedden dat er met dit krediet iets ernstig mis was. [9].  

De ontsnapping

De aardbeving in Kobe [10] deed Nick Leeson de das om. De beurs stortte in elkaar en Nick Leeson liet een briefje achter op zijn bureau met de tekst “I am sorry”. Daarna vluchtte hij samen met Lisa op donderdag 23 februari 1995 naar Maleisië. Na het weekend zag hij zichzelf in de krant staan, en waren de verliezen van Barings opgelopen tot 820 miljoen pond. Bang voor het proces die hem te wachten stond in Singapore, probeerde hij naar Londen te vluchten met de hoop om daar te worden opgepakt en te worden berecht. Echter wist hij Londen net niet te bereiken en werd hij in Frankfurt aangehouden. Na een maandenlang proces werd hij alsnog overgeplaatst naar Singapore, waar hij uiteindelijk zes en een half jaar in de cel verbleef [11].

Conclusie

Nu woont Nick Leeson in Ierland, heeft hij een academische graad behaald in de psychologie en was hij tot 2011 manager van de voetbalclub Galway United [12]. Uiteindelijk bleek Nick Leeson niet de grootste mislukking in de financiële wereld. Ruim 13 jaar later na het incident bij de Barings kwam de Franse bank Société Générale in opspraak, aangezien effectenhandelaar Jérôme Kerviel met speculaties op de futures markt 4,9 miljard euro heeft verloren [13]. Het is maar af te vragen of de financiële sector heeft geleerd van de schandalen, of dat we de aankomende jaren toch weer een nieuwe ‘rogue trader’ in het nieuws gaan zien.