Het groene masker van ‘duurzame’ organisaties

For the English version, click here

Duurzame investeringen hebben in de afgelopen decennia steeds meer terrein gewonnen binnen de financiële wereld. Zodra een bedrijf als ‘groen’ wordt bestempeld, lijkt de gemiddelde investeerder een stuk eerder bereid te zijn hier kapitaal in te steken. Al jarenlang is op dit gebied een stijgende trend te zien. Ondanks het opkomende coronavirus, staken beleggers in de eerste drie maanden van dit jaar wederom meer geld in duurzame beleggingsfondsen. Maar zijn al deze bedrijven wel zo duurzaam als ze zich voordoen, of is dit een schijn die hoog gehouden wordt om op deze manier meer investeerders aan te trekken? 

Eerder publiceerde Faces Online een artikel over wat duurzaam beleggen precies inhoudt, dit artikel kunt u hier teruglezen. 

De opmars van het duurzaam investeren

De wortels van het duurzaam beleggen stammen uit de jaren ‘80, waarin de opkomst van sociaal verantwoord investeren de wereld van financiële instrumenten opschudde. Echter, pas rond 1995 begonnen investeerders ESG-factoren (environmental, social en governance) in hun besluitvorming te integreren. In de huidige eeuw is het duurzaam beleggen alleen nog maar verder toegenomen. Investeerders zoeken klaarblijkelijk meer en meer naar bedrijven die de tand des tijds kunnen doorstaan. Hiernaast worden groene investeringen ook meer en meer gebruikt als middel dat dient tot portfolio diversificatie. De opwaartse trend van duurzaam beleggen valt duidelijk af te lezen uit de exponentiële groei aan uitgifte van zogenaamde ‘Green Bonds’ door de Europese Investeringsbank (EIB). Deze uitgifte is in vier jaar tijd bijna vervijfvoudigd, van €38 miljard in 2015 tot bijna €175 miljard in 2019 [1]. Twee weken geleden kondigde de Europese Commissie in haar jaarlijkse beleidsvisie, de zogenoemde ‘State of the Union’, aan dat er voor maar liefst €225 miljard aan nieuwe Green Bonds zal worden uitgegeven [2]. Hiernaast wordt momenteel 20% van het totale vermogen onder beheer gebruikt voor ESG-investeringen [3].

Greenwashing

Toch is er vaak kritiek binnen de duurzame beleggingswereld. Milieubewustheid is een enorm breed concept en hierdoor niet met één enkele maatstaf te meten. Door de toenemende belangen voor de milieubewustheid van een bedrijf, bleken sommige corporaties dit groene label te verkrijgen door zich voor te doen als duurzaam bedrijf. In werkelijkheid droeg de kern van deze bedrijven eerder bij aan de vervuiling van het milieu in plaats van het beschermen ervan. Dit concept, de onterechte duurzaamheidsclaim van bedrijven, wordt ook wel ‘Greenwashing’ genoemd. 

“Doordat er geen eenduidige meting van de duurzaamheid van een bedrijf is, maakt het de externe verificatie van deze duurzaamheidsfactoren door een eventuele accountant of controleur extra gecompliceerd. “

Greenwashing wordt gezien als een sigarettenfabrikant die een eenmalige liefdadigheidsdonatie aan longkankeronderzoek doet, met als doel het verkrijgen van een bepaald ‘Charity Label’, terwijl de kern van het bedrijf juist een van de hoofdoorzaken van het probleem is. Een cruciale factor om greenwashing tegen te gaan is transparantie vanuit bedrijven en controle door onafhankelijke derde partijen. Transparantie wordt vaak geassocieerd met de hoeveelheid en kwaliteit van de data die kenbaar wordt gemaakt. Het probleem hierachter is echter dat er geen gouden standaard bestaat met betrekking tot data-uitgave. Te weinig publieke data kan ertoe leiden dat er informatie achtergehouden wordt, terwijl bij een overvloed aan vrijgegeven informatie het juist zoeken wordt naar een speld in een hooiberg. Naast de hoeveelheid, is de kwaliteit van de data essentieel. Uit onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) blijkt dat er te weinig (gestandaardiseerde) niet-financiële informatie wordt vrijgegeven door beursgenoteerde bedrijven [4]. Daarnaast staat de koppeling tussen groene doelstellingen en kwantificeerbare KPI’s nog in de kinderschoenen. Doordat er geen eenduidige meting van de duurzaamheid van een bedrijf is, maakt het de externe verificatie van deze duurzaamheidsfactoren door een eventuele accountant of controleur extra gecompliceerd.
Naast greenwashing door bedrijven zelf, worden tegenwoordig ook beleggingsfondsen in twijfel getrokken. Doordat duurzaam investeren een dusdanig breed begrip is, integreren de meeste fondsen een breed scala aan duurzaamheidscriteria in de beleggingsprocedure. Echter bestaan er ook fondsen die slechts één van deze thema’s integreren in het investeringsproces, en vervolgens alsnog met het label ‘duurzaam investeringsfonds’ de boeken in gaan.

“Zo kan er met de juiste, zelfgecreëerde maatstaven, een dochteronderneming de spreekwoordelijke groene hemel in geprezen worden, terwijl dit in werkelijkheid onterecht is.”

Maatstaven voor duurzaamheid

Er bestaat een breed scala aan overzichten waarin de duurzaamheid per bedrijf, de zogenaamde ‘green score’, weergegeven wordt aan de hand van verschillende maatstaven. Algemene criteria van deze onderzoeken zijn vaak zaken als het elektriciteitsverbruik, waterverbruik, het type materiaal dat als grondstof gebruikt wordt en de efficiëntie van dit grondstofverbruik. Echter spelen naast milieugerelateerde maatstaven ook sociale factoren een rol bij de bepaling van de mate van duurzaamheid in een bedrijf. Zo wordt vaak ook de beloning van een CEO ten opzichte van het gemiddelde loon van medewerkers meegenomen als criterium, en wordt er ook vaak gekeken naar de man-vrouw verhouding binnen de raad van bestuur. De criteria worden veelal samengevoegd tot een totale duurzaamheidsscore per bedrijf, waarna deze bedrijven vervolgens in een ranking worden geordend. Deze overzichten en rankings zijn echter niet allemaal even betrouwbaar, aangezien er verschillende bedrijven zijn die voor eigenbelang een overzicht creëren waarin het bedrijf zelf hoog eindigt. Zo kan er met de juiste, zelfgecreëerde maatstaven, een dochteronderneming de spreekwoordelijke groene hemel in geprezen worden, terwijl dit in werkelijkheid onterecht is. Dit is dan ook de reden waarom er altijd onderzoek moet worden gedaan naar de onafhankelijkheid van het bedrijf die de overzichten en scores uitgeeft. Een onafhankelijk bureau die de bedrijven test en een overzicht creëert zal hiernaast vrijwel altijd de gehanteerde methodologie uitbrengen om zo transparant mogelijk te zijn naar de lezers.

Investeren in je toekomst

Bij het investeren in duurzame bedrijven moet er klaarblijkelijk een extra oogje in het zeil gehouden worden. Er bestaan verschillende duurzame investeringstechnieken die hier een handje bij helpen. Zo zorgt de ‘Negative Screening’ methode er voor dat bedrijven en sectoren die een hoog ESG-risico dragen af worden gestoten tijdens het investeringsproces. Hierdoor worden bedrijven met een lage ESG-score niet meegenomen in de lijst van investeringsopties. Een iets agressievere duurzame beleggingsstrategie is de ‘ESG integratie’ techniek, waarbij enkel bedrijven met een hoge ESG-rating in aanmerking komen, doordat bij de samenstelling van het aandelenportfolio bepaalde ESG-factoren meegenomen worden in de analyse en besluitvorming. Het verschil met de ‘Negative Screening’ methode is hier dat niet enkel de slechtst presterende bedrijven worden uitgesloten, maar dat juist de beter presterende bedrijven extra in aanmerking komen. De meest ambitieuze vorm van duurzaam beleggen is ‘Impact Investing’, een strategie waarbij investeerders enkel beleggen in bedrijven en projecten waarbij de precieze impact vastgesteld en gekwantificeerd kan worden, om zo de best-in-class ondernemingen te kunnen onderscheiden. Hierbij valt te denken aan bedrijven die de precieze uitstoot van Co2 aanduiden of het complete energieverbruik bijhouden en openbaar maken [5].

Ondanks dat er geen eenduidige maatstaf lijkt te zijn voor duurzaam investeren, blijft het wel essentieel dat wanneer je duurzaam wilt gaat beleggen, je niet blind ‘groene labels’ volgt, aangezien tegenwoordig vrijwel ieder bedrijf een dergelijk (zelf gecreëerd) label te pakken heeft. Er zijn verschillende investeringsstrategieën die hierbij kunnen helpen, waarbij Impact Investing de grootste toekomst lijkt te hebben, aangezien het tegen greenwashing ingaat en ondanks dat het een stuk tijdsintensiever is, het wel precies doet waar duurzaam beleggen voor bedoeld is: bijdragen aan een toekomstbestendige leefomgeving.