Interview met Willem Jan Brinkman – CFRO bij PGGM

For the English version, click here

Sinds 2019 is Willem Jan Brinkman CFRO van pensioenuitvoerder PGGM. In dit interview vertelt hij onder andere over zijn carrière en geeft hij meer inzicht in zijn werkzaamheden als CFRO. Daarnaast geeft Brinkman zijn toekomstvisie over het verantwoord beleggen binnen PGGM en hoe de betaalbaarheid van de pensioenen zich zal gaan ontwikkelen.

Je hebt Economie gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Kun je in grote lijnen vertellen hoe je studententijd verliep?

De studie duurde in totaal vijf jaar, omdat er geen splitsing tussen de Bachelor en Master was. Ik ben actief geweest bij de roeivereniging Aegir in Groningen. Aan het begin van mijn studie zeer fanatiek, maar dit werd naar verloop van tijd minder. Tijdens mijn studie heb ik stage gelopen bij het hoofdkantoor van de Gasunie in Groningen. Mijn studententijd heb ik afgesloten met een traineeship bij PriceWaterhouse in Amerika, een voorganger van PriceWaterhouseCoopers (PwC). Ik heb dit traineeship kunnen volgen via AIESEC, een organisatie die vandaag de dag nog steeds actief is.

Hoe heb je de overgang van studeren naar werken ervaren?

Het traineeship bij PriceWaterhouse heeft een positieve impact gehad op de overgang van studeren naar werken. Ik kwam terecht op de belastingadviesafdeling voor rijke mensen. Je moest daar gewoon keihard meewerken. Het was voor mij een maximale overgang van studeren naar werken binnen een bedrijf. Dit traineeship hielp mij ook om een goed beeld te krijgen naar wat het werken nu precies inhield. In mijn studententijd vond ik het lastig om hier een goed beeld over te vormen.

In 2015 heb je de overstap gemaakt van KPMG naar PGGM. Kun je toelichten waarom je deze stap hebt gemaakt? 

Bij KPMG was ik partner van de M&A-afdeling, gericht op de financiële sector. Dit waren voornamelijk transacties tussen banken, verzekeraars en vermogensbeheerders. Deze overgang was een mooi schakelpunt in mijn carrière. Je bent begin 40 en stelt jezelf de vraag; ‘blijf je doen wat je nu doet of ga je een echte verandering maken?’ Met name de maatschappelijke opdracht die PGGM heeft sprak mij aan, om de belangen te behartigen van de medewerkers in de zorg en welzijnssector. Ook de focus op verantwoord beleggen en duurzaam beleggen, waar PGGM bekend om staat, sprak mij aan. Bovendien zorgt de schaal van PGGM, en het fonds dat daarachter zit (PFZW) ervoor dat je veel kunt bereiken. 

Vanuit mijn werk bij KPMG had ik al enige contacten bij PGGM. Ik had PGGM op het vizier, maar er was nog geen aanleiding geweest om er daadwerkelijk te gaan werken. Die aanleiding kwam vanwege PGGM’s betrokkenheid bij de Nederlandse Investeringsinstelling, dat was een nieuw initiatief voor beleggen in Nederland. Ze zochten iemand die daar vanuit PGGM aan bij kon dragen. Toen heb ik die overstap gemaakt.  

Kun je jouw dagelijkse takenpakket van CFRO van PGGM omschrijven? In hoeverre verschilt je functie t.o.v. de functie CFO?

Ik ben CFRO, een combinatie van Finance en Risk. Ik heb dus twee verschillende invalshoeken waar ik mee bezig ben binnen het bedrijf. Samen met de CEO vorm ik de raad van bestuur. Dat betekent dat elk onderwerp wel op mijn bureau komt als het op bestuursniveau bekeken moet worden. Bijna elk vraagstuk bevat wel een financieel of risk component. Dit kan gaan over de financiële resultaten, over de risico’s die we zien in het bedrijf of onderzoeken die plaatsvinden. Het is enorm divers, en dat vind ik ook heel erg leuk, maar allemaal wel vanuit een bestuurlijke rol. Het is dus niet de bedoeling dat ik me in allerlei details verlies. Mijn taak is om het gehele proces in de gaten te houden. 

“Ik verwacht dan ook dat mensen in de toekomst zich meer gaan verdiepen in hun pensioenen.”

Het verschil tussen CFO en CFRO is een ontwikkeling in de markt. Op een gegeven moment had je een CFO en een CRO die begeleidde. Je ziet nu dat deze twee functies vaak worden gecombineerd tot CFRO, alhoewel je bij grotere bedrijven deze splitsing nog af en toe terugziet. Bij PGGM hebben we twee aparte afdelingen die naast elkaar bestaan, maar wel aan mij als CFRO rapporteren.

Pensioenfondsen focussen zich in grote lijnen op de betaalbaarheid op lange termijn. In hoeverre focussen jullie je op kortlopende financiële instrumenten? 

Wij zijn de pensioenuitvoerder, dit betekent dat de pensioenfondsen onze klanten zijn. Zij hebben een bepaald beleid omtrent de investeringen van het fonds. PGGM is de partij die dit beleid voor het pensioenfonds uitvoert. Je kijkt dus naar de komende jaren: wat moet er worden uitgekeerd en wat komt er binnen? 

Er is veel liquiditeit nodig om geld te kunnen uitkeren of betalingen te kunnen verrichten. Het korte termijn gedeelte wordt dan voornamelijk geregeld door de treasury afdeling van ons vermogensbeheer. Dan zijn er beursgenoteerde beleggingen die we korter of langer in portefeuille houden, zoals aandelen en krediet. En beleggingen in private markten die vaak echt lange termijn zijn, en waarvoor we grote interne beleggingsteams hebben opgebouwd met heel veel specialistische kennis. Een voorbeeld is ons team van veertig mensen dat zelf grote investeringen doet in infrastructuur, denk aan de aankoop van een waterzuiveringsbedrijf dat de watervoorziening van een stad regelt. Deze soort beleggingen houden we doorgaans voor een langere periode en leveren ons jaarlijks een mooi, stabiel dividend op. We doen ook ‘gestructureerde investeringen’, zoals de zogeheten Credit Risk Sharing transacties. Hierbij investeren we in feite in de leningboeken van banken. Deze investeringen lopen ongeveer 3 à 4 jaar.

Om de betaalbaarheid goed weer te geven kijken we naar de dekkingsgraad. Dit is de verhouding tussen de contante waarde van het uit te keren bedrag en het geld dat er op dit moment aanwezig is. De waarde van de dekkingsgraad wordt heel erg beïnvloed door de rente. Bij een lage rente is de waarde van je verplichtingen heel erg hoog, daardoor ontstaat de dekkingsgraad onder de 100 procent. Door de impact van COVID-19 op de economie is de rente begin 2020 verder gedaald, waardoor we nu op een dekkingsgraad onder de 100 procent zitten. Dat betekent dat je volgens deze logica minder in kas hebt dan je zou moeten uitkeren. Hierdoor ontstaan er ‘stressgevoelens’ in de maatschappij en de politiek: moeten we gaan korten op pensioenen of juist niet?

Om de pensioenen beter te laten aansluiten bij de maatschappelijke vraag en verhoudingen, zoals op de arbeidsmarkt, en de transparantie te bevorderen komt er een nieuw pensioenstelsel in Nederland. Op dit moment is het zo dat het bedrag dat je maandelijks ontvangt als je met pensioen gaat vaststaat, dit is de nominale waarde van je pensioen. Met het nieuwe pensioenstelsel wordt deze nominale waarde beweeglijker, deze kan dus hoger of lager uitvallen. De term ‘betaalbaarheid’ gaat dus in de toekomst op een andere manier gebruikt worden. We gaan meer kijken naar wat het geïnvesteerde bedrag heeft opgeleverd, in plaats van naar het bedrag dat eigenlijk nominaal nodig was. Een nieuwe beweging in de markt is een tool waarbij mensen de ‘dagkoers’ van hun pensioenen kunnen zien. Ik verwacht dan ook dat mensen in de toekomst zich meer gaan verdiepen in hun pensioenen. Wij moeten ons als PGGM erop voorbereidingen dat we deze real-time informatie kunnen leveren aan de deelnemers, door middel van een digitale applicatie. De voorbereidingen voor deze nieuwe ontwikkeling zijn op dit moment in volle gang.

Jullie hebben bij PGGM een aparte ‘Responsible Investment’ divisie. In welk opzicht houdt PGGM zich bezig met het verantwoord beleggen?

De Responsible Investment afdeling is een onderdeel van het vermogensbeheer. Deze afdeling speelt een belangrijke rol bij specifieke transacties die worden overwogen. Het is hun taak om te adviseren bij de vraag of de maatschappelijke impact van een belegging past bij de normen die we hanteren in ons beleid voor verantwoord beleggen. 

Verantwoord beleggen is niet alleen de opdracht voor de afdeling Responsible Investment. Ook de beleggingsteams moeten analyses maken van de impact die hun beleggingen hebben op de wereld. Daarvoor hebben we verschillende invalshoeken. De negatieve impact van een belegging kan ervoor zorgen dat we een investering niet doen, denk hierbij aan te grote milieuschade of schending van elementaire arbeidsrechten of mensenrechten. Een andere invalshoek betreft de positieve impact. We willen namelijk beleggingen doen die naast een mooi rendement, bijdragen aan oplossingen voor grote vraagstukken, zoals vastgelegd in de Sustainable Development Goals, de SDG’s. 

Verder hebben wij de afgelopen jaren veel energie gestoken in het ontwikkelen van internationale standaarden op dit gebied van duurzaam beleggen. Bijvoorbeeld door met andere grote beleggers een platform op te richten dat een standaard zet voor het beleggen in de SDG’s. Dit is een internationale samenwerking met als doel dat verantwoord en duurzaam beleggen wereldwijd vergelijkbaar wordt. Als deze standaard geaccepteerd wordt in de wereld, en er is inderdaad veel interesse voor, dan zal het kapitaal dat duurzaam is belegd enorm toenemen. Dat is wat wij willen. 

Heeft u een gouden tip voor de huidige student waarmee hij/zij zich zou kunnen onderscheiden t.o.v. de rest?

Houd een open vizier: vanuit je studie kun je moeilijk zien wat werk precies inhoudt. Als je ergens begint met werken, kan het soms tegenvallen. Een switch maken is dan onvermijdelijk. Een traineeship kan hierbij de uitkomst bieden, die we net als bij veel andere grote bedrijven, bij PGGM ook aanbieden. Ook een stage kan helpen bij dit proces. Als ik mensen spreek die komen solliciteren, kunnen zij aan de hand van een opgedane ervaring met een stage aangeven waarom ze iets wel of juist helemaal niet willen. Dat is dan een mooi gespreksonderwerp.