Tijd om te rapporteren en auditen voor een groener Europa

For the English version, click here

Op 21 april heeft de Europese Commissie een nieuwe richtlijn inzake verslaglegging over de duurzaamheid van ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) [1] goedgekeurd. Deze set van nieuwe niet-financiële rapportage-eisen voor Europese bedrijven markeert een volgende stap in de opkomende trend van duurzaamheidsrapportages. In dit artikel lees je meer over duurzaamheid rapportages en de rol die de accountant hierin speelt. 

CSRD

De onlangs goedgekeurde MVO-richtlijn maakt deel uit van de Europese Green Deal die de strategie van de Europese Unie (EU) vertegenwoordigt. Deze strategie heeft tot doel om in 2050 klimaatneutraal te zijn en het welzijn van zowel de Europese burgers als de natuur te beschermen. Ook bedrijven hebben hierin een belangrijke rol. Daarom wordt van Europese bedrijven verwacht dat zij hun bedrijfsmodellen hierop afstemmen. De nieuwe MVO-richtlijn moet ervoor zorgen dat bedrijven betrouwbare en vergelijkbare informatie rapporteren over hun verbeteringen omtrent duurzame bedrijfsvoering. Naar verwachting wordt tevens greenwashing, de onterechte claim milieuvriendelijk te zijn, voorkomen [2].

De CSRD is niet de eerste inspanning van de EU om de transparantie te vergroten met betrekking tot de sociale en milieu-impact die Europese bedrijven hebben op hun omgeving. In 2014 zette de Europese Commissie een eerste stap door een Non-financial Reporting Directive (NFRD) [3] aan te nemen. Deze richtlijn verplicht grote organisaties van openbaar belang met meer dan 500 werknemers om te rapporteren over verschillende sociale en milieuthema’s. Voorbeelden van deze thema’s zijn milieubescherming, mensenrechten, corruptiebestrijding en diversiteit. De informatie die de NFRD van de EU vereist is niet onderworpen aan een verplichte controle door een onafhankelijke derde partij. In Nederland maakt dergelijke niet-financiële informatie niettemin indirect deel uit van de financiële controle, aangezien de informatie in het jaarverslag wordt geïntegreerd. Een accountant is verplicht het jaarverslag te lezen en na te gaan of het informatie bevat die materieel niet in overeenstemming is met de jaarrekening.

Met de CSRD gaat de EU een stap verder dan de huidige richtlijn. Vanaf 2023 moeten alle bedrijven die onder de CSRD vallen rapporteren over duurzaamheid volgens de European Sustainability Reporting Standards. Deze verslaggevingsstandaarden kunnen worden gezien als de IFRS voor duurzaamheidsverslaggeving en zullen naar verwachting in het najaar van 2022 worden gepubliceerd. De Europese standaarden voor duurzaamheidsverslaglegging zullen voortbouwen op bestaande verslaggeving kaders, zoals de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI). GRI is een non-profitorganisatie, die in 2001 het eerste kader voor duurzaamheidsverslaggeving heeft gepubliceerd. Sindsdien zijn de richtsnoeren van het GRI uitgegroeid tot het populairste kader voor rapportering over duurzaam ondernemen [4].

“Naar verwachting wordt tevens greenwashing, de onterechte claim milieuvriendelijk te zijn, voorkomen”.

Alle grote ondernemingen en beursgenoteerde ondernemingen in de EU worden onderworpen aan de MVO-richtlijn1. Een onderneming wordt als groot aangemerkt wanneer zij aan ten minste twee van de volgende drie criteria voldoet: meer dan 250 werknemers, een omzet van meer dan 40 miljoen euro en meer dan 20 miljoen euro aan activa. Verwacht wordt dat als gevolg van deze nieuwe verplichting meer dan 39000 extra ondernemingen in de EU onder de verplichting tot niet-financiële verslaglegging zullen vallen. Naast de uitbreiding van het aantal ondernemingen als gevolg van de richtlijn, stelt de CSRD ook een aantal nieuwe verslaglegging vereisten. Zo wordt het concept van dubbele materialiteit geïntroduceerd. Dit houdt in dat de bedrijven zowel de impact van duurzaamheidsrisico’s, zoals klimaatverandering, op het bedrijf zelf als de impact van het bedrijf op zijn omgeving in overweging moeten nemen. Bovendien wordt van bedrijven verwacht dat ze meer toekomstgerichte informatie delen, zoals hun doelstellingen en plannen. Alle rapportages moeten ook in overeenstemming zijn met de Taxonomie Verordening van de EU1. Ook dit betreft een nieuwe verordening en heeft tot doel aan te geven welke economische activiteiten volgens de EU als “groen” mogen worden bestempeld. Een andere nieuw vereiste schrijft een verplichte audit door een onafhankelijke derde partij voor vanaf 2023. Hier zal een beperkt assurantie niveau worden vereist van de CSRD. Een beperkt assurantie niveau houdt in dat de assurantie verstrekker moet aangeven dat niets is gebleken dat erop wijst dat de informatie een materiële onjuistheid bevat. Voor de financiële staten daarentegen is een hogere mate van zekerheid vereist, namelijk een redelijke mate van zekerheid. Niettemin heeft de EU reeds te kennen gegeven dat zij duurzaamheidsverslaglegging in de toekomst op hetzelfde niveau wil brengen als financiële verslaglegging1.

De rol van de accountant

Op dit moment wordt assurance bij duurzaamheidsverslaggeving doorgaans verstrekt door dezelfde accountant die assurance bij de jaarrekening geeft. Aangezien duurzaamheidsinformatie deel uitmaakt van het jaarverslag, is dit in Nederland de voorkeursmethode. In 2019 is door de Big Four kantoren bij 91% van de duurzaamheidsinformatie van beursgenoteerde ondernemingen assurance verstrekt. Buiten Nederland is het gebruikelijker dat andere accountantskantoren of verificatiebureaus zekerheid verschaffen over duurzaamheidsinformatie van ondernemingen [5].

Gezien de goedkeuring van de MVO-richtlijn en de toenemende aandacht van beleggers voor duurzaamheid, is het waarschijnlijk dat de vraag naar assurance-diensten over duurzaamheidsinformatie verder zal toenemen. Het zal geen verbazing wekken dat sommige Big Four-kantoren al op deze trend lijken te hebben ingespeeld door bijvoorbeeld geïntegreerde traineeships aan te bieden, gericht op zowel financiële als duurzaamheidsinformatie. Dergelijke traineeships spelen in op de ontwikkelingen op het gebied van duurzaamheidsverslaggeving.

Controle standaarden

Een van de ontwikkelingen waarmee assurance providers op het gebied van duurzaamheid in de toekomst te maken kunnen krijgen, is de uniformering van controlestandaarden voor duurzaamheidsverslagen. Het algemene doelstelling van controlestandaarden betreft het geven van richtlijnen aan auditors richtlijnen om te bepalen welke stappen moeten worden genomen voor het bereiken van de controledoelstelling. Het volgen van dergelijke standaarden verhoogt de kwaliteit van de controle. Wellicht ben je bekend met de controlestandaarden van de PCAOB, de International Standards on Auditing (ISA) of de Nadere voorschriften controle- en overige standaarden (NV COS). Deze zijn van toepassing op financiële audits. Voor duurzaamheid audits lijkt er wereldwijd een onderscheid te bestaan tussen twee duurzaamheid borging normen. Enerzijds wordt gebruik gemaakt van de ISAE 3000. De ISAE 3000 is ontwikkeld door dezelfde organisatie als de ISA, namelijk de International Audit Assurance Board (IAASB). Het zal geen verbazing wekken dat de standaard grotendeels is gebaseerd op de grondslagen voor financiële controles en het populairst is onder accountantskantoren, zo blijkt uit academisch onderzoek [6]. In Nederland is ISAE 3000 geïntegreerd in NV COS 3000. Anderzijds is er de AA1000. Deze standaard is opgesteld door een non-profitorganisatie genaamd AccountAbility, die gespecialiseerd is in standaarden en advies op het gebied van milieu, maatschappij en ondernemingsbestuur (ESG). AA100 hanteert een benadering die zich richt op het afleggen van verantwoording aan belanghebbenden. Uit academisch onderzoek blijkt dat de AA1000-norm vooral wordt gebruikt door consultancybedrijven6.

Met de goedkeuring van de EU-richtlijn inzake verslaglegging over de duurzaamheid van ondernemingen breken interessante tijden aan. De nieuwe rapportage-eisen zullen waarschijnlijk uitdagingen met zich meebrengen voor zowel bedrijven als assurance providers. Al met al is het een belangrijke stap in ontwikkelingsproces naar een groene en duurzame EU.