Het ontstaan van de AEX

For the English version, click here.

 De AEX index wordt als de belangrijkste graadmeter gezien van de Nederlandse economie. In veel kranten wordt dagelijks verteld wat de stand van deze index is. Maar wat is de AEX index eigenlijk en waar bestaat deze uit? Heeft deze index wel effect op de Nederlandse economie? In dit artikel wordt dit uitgelegd.

Oprichting

Op 4 maart 1983 werd de European Options Exchange (EOE) opgericht. Deze naam komt eruit voort dat deze index is ontstaan om de optiehandel in Nederland te stimuleren. Het idee voor de handel in opties was overgewaaid vanuit Amerika. In dit land bestonden de bekende Dow Jones en S&P500 al een tijdje. In Nederland wilde men ook op deze manier in een index van hun eigen land kunnen handelen. De index werd opgericht met  daarin 13 bedrijven. In 1990 werd dit aantal uitgebreid naar 25 en in 1994 werd de naam veranderd naar het nu bekende AEX. Een paar bekende bedrijven die vanaf het begin in deze index zaten zijn onder andere Ahold, Unilever, Shell en Heineken. 

Buiten de AEX zijn er ook Nederlandse indices voor middelgrote en kleinere beursgenoteerde bedrijven. Deze heten de AMX en AsCX. Deze indices bestaan beide ook uit 25 bedrijven.

Hoe is de AEX opgebouwd

De Amsterdam Exchange Index (AEX) is opgebouwd uit de aandelen van de 25 grootste en meest liquide beursgenoteerde ondernemingen aan de Nederlandse beurs. Deze bedrijven worden geselecteerd op basis van marktwaarde en liquiditeit. De AEX-index wordt berekend op basis van de marktwaarde van de vrij verhandelbare aandelen van deze bedrijven. De kenmerken van de opbouw van de AEX-index zijn onder andere:

Selectie van Ondernemingen: De selectie van ondernemingen die in de AEX worden opgenomen, wordt uitgevoerd door Euronext Amsterdam, de exploitant van de Nederlandse beurs. Deze selectie is gebaseerd op de marktwaarde van de vrij verhandelbare aandelen van de bedrijven. De 25 grootste bedrijven op basis van marktwaarde worden geselecteerd.

Weging: Elk bedrijf dat in de AEX wordt opgenomen, draagt bij aan de weging van de index op basis van de marktwaarde van zijn vrij verhandelbare aandelen. Grotere bedrijven hebben daarom een grotere invloed op de prestaties van de index.

Aanpassingen: De samenstelling van de AEX-index kan periodiek worden herzien. Bedrijven kunnen worden toegevoegd of verwijderd op basis van veranderingen in marktwaarde, liquiditeit en andere factoren.

Basisniveau: De AEX-index wordt berekend op een basisniveau van 100 punten. Dit betekent dat de waarde van de index op de oprichtingsdatum (4 maart 1983) op 100 punten werd vastgesteld, en alle latere waardeschommelingen worden ten opzichte van deze basiswaarde gemeten.

Diversificatie: De AEX-index is ontworpen om een brede dwarsdoorsnede van de Nederlandse beurs te vertegenwoordigen. De geselecteerde bedrijven komen uit verschillende sectoren, waaronder financiën, technologie, consumentengoederen, energie en gezondheidszorg.

AEX bedrijven en marktkapitalisatie (Euronext 26-10-2023)

Huidige bedrijven in AEX

Tegenwoordig bestaat de index uit de bedrijven die in de tabel hiernaast staan weergegeven. De marktkapitalisatie laat de weging van de aandelen zien. Hieruit kan opgemaakt worden dat ASML, Shell en Unilever de grootste weging hebben binnen de index. De enige Nederlandse bedrijven die nog in de index zaten toen deze in 1984 werd opgericht zijn: Ahold, ABN Amro, Shell, Heineken , NN en Unilever. Over de jaren is de index aanzienlijk veranderd. Zo is de sector technologie steeds prominenter geworden met bedrijven zoals Adyen en ASML De index is ook steeds minder Nederlands geworden. Om aan de index toegevoegd te worden is namelijk alleen een notering aan de Nederlandse Beurs nodig en een marktkapitalisatie die groot genoeg is. Hierdoor zijn in de afgelopen jaren onder andere het Amerikaanse UMG en Italiaanse Exor aan de index toegevoegd. Bedrijven die nog steeds als echt Nederlands gezien worden zijn ook steeds minder Nederlands dan ze vroeger waren. Door de groei van de bedrijven komt namelijk steeds meer van hun omzet uit het buitenland.  Het is dus de vraag of de AEX nog steeds als de Nederlandse beursgraadmeter gezien kan worden.

Rendement AEX index 

De AEX index heeft in de loop der jaren verschillende hoogte- en dieptepunten gekend, waarbij significante economische gebeurtenissen, zoals de dotcom-bubbel rond het jaar 2000 en de financiële crisis van 2008, grote invloed hebben gehad op de prestaties van de index. Na deze crashes ging de index wel weer geleidelijk omhoog. Het slechtste jaar van de AEX was 2008. Het rendement was in dit jaar -52,32%. Daartegenover staat wel een rendement van 51,12% in het beste jaar (1988). Geannualiseerd is het rendement van de AEX sinds oprichting 7,05%. Over de afgelopen 5 jaar was dit 5,81%. Dit zijn de rendementen per eind september 2023. Onderstaande grafiek toont het koersverloop van de index sinds 1994.

Koersverloop AEX sinds 1994

 Binnen de AEX voegt ASML het meeste rendement toe aan de index. Dit komt door de relatief grote weging van het bedrijf en de grote positieve koersbeweging die het in de afgelopen jaren zag.

Dat de AEX over zijn historie goed gepresteerd heeft, hoeft niet meteen te betekenen dat deze index een goede investering is. De index belegt namelijk maar in 25 bedrijven en heeft dus weinig spreiding. Ook zit de index geconcentreerd in een paar specifieke sectoren.

Voor de trotse Nederlandse belegger is de AEX nog steeds een index waarin belegt kan worden met menig van oudsher Nederlandse bedrijven. De bedrijven zijn alleen wel minder Nederlands dan ze vroeger geweest zijn.

Bronnen

AEX-INDEX | NL0000000107 | Euronext Exchange Live Quotes. (z.d.). https://live.euronext.com/en/product/indices/NL0000000107-XAMS/market-information

Axento Vermogensbeheer. (z.d.). Historische ontwikkeling van de AEX. Axento. https://axento.nl/beleggen/waarin/aex/historische-ontwikkeling-van-de-aex/#:~:text=Het%20ontstaan%20van%20de%20AEX,opties%20was%20overgewaaid%20uit%20Amerika.

Blekemolen, J. (2023, 19 september). AEX Index: Betekenis, geschiedenis en samenstelling uitgelegd. Online broker LYNX. https://www.lynx.nl/beurs/beurs-koersen/beursinfo/beurs-nieuws-tips/aex-index-samenstelling-weging-aandelen/

Geurtjens, J. (2023, 14 augustus). Gemiddeld rendement AEX op basis van historische data. Finansjaal. https://finansjaal.nl/gemiddeld-rendement-aex/

Snurer, I. (2020, 13 maart). 30 jaar AEX. Beleggers Belangen. https://www.beleggersbelangen.nl/2013/01/02/30-jaar-aex/

Thomas. (2023, 14 april). De grootste 25 AEX bedrijven, welke zijn dit? – Beleggingsinstituut. Beleggingsinstituut. https://www.beleggingsinstituut.nl/beleggers-kennisbank/aex-bedrijven/

VEB – Beursfondsen niet trots op Nederlands. (z.d.). VEB. https://www.veb.net/artikel/01446/beursfondsen-niet-trots-op-nederlands