Belastingontwijking via Nederland

For the English version, click here

Begin dit jaar kopte de NOS groot: “Belastingontwijking Google leverde Nederland ruim 25 miljoen euro op” [1]. Hoewel dit op het eerste gezicht een prima meevaller lijkt te zijn in het voordeel van de Nederlandse staatskas, wordt het gaandeweg duidelijk dat dit slechts de kleine kruimels zijn die Nederland hier meepikt van de vele miljarden Euro’s die Google door ons land wegsluist. 

Google is niet het enige wereldwijd bekende bedrijf dat gebruik maakt van slimme trucjes om belasting te ontwijken (let op: anders dan het strafbare belasting ontduiken). Ook Starbucks, U2 en The Rolling Stones, hebben hun zakelijke adresjes in Nederland opgegeven, om zo hun opbrengsten door te sluizen naar landen waar er nauwelijks winstbelasting wordt geheven. 

Brievenbus BV’s

De winsten van multinationals worden dus niet in Nederland gestald en gerapporteerd, maar doorgesluisd. Nederland heeft immers niet een uitzonderlijk laag winstbelasting percentage: zo’n 25 procent voor alles boven de grens van €245.000 in 2021. Hier kom je als multinational natuurlijk al heel snel boven uit. 

Wat tot 2021 zo gunstig was aan de belastingwetgeving in ons land, is dat er geen bronbelasting werd geheven op royalties. Dit zijn kosten die een bedrijf in rekening kan brengen voor het gebruik van immateriële zaken, zoals merknamen, recepten, patenten, etc.  Dit betekende dat een in Nederland geregistreerd bedrijf dat royalties ontving van een buitenlands bedrijf, geen belasting hierover hoefde te betalen. Ook was er een regeling die er voor zorgde dat Nederlandse bedrijven die royalties betaalden aan buitenlandse bedrijven, hier ook geen belasting over hoefden te betalen. [2]

Het gevolg van al die gunstige belastingregels laat vrij weinig aan de verbeelding over. Het is dan ook ogenschijnlijk makkelijk om een belastingontwijkende constructie op te zetten. Neem ter illustratie het fictieve bedrijf, Bami B.V., gevestigd in Tilburg. Bami produceert frituursnacks, en verkoopt deze in Nederland. In principe zou het bedrijf aan het einde van elk jaar 25% van haar winst, als vennootschapsbelasting moeten afdragen. 

Nu heeft de eigenaar van Bami ook een bedrijf in Bermuda opgezet, Nasi LLC, en zogenaamde brievenbus BV. In dit losstaande bedrijf zijn de recepten van de frituursnacks ondergebracht. Vervolgens betaalt Bami een vast bedrag aan royalties aan Nasi, voor het gebruiken van de recepten. Zoals eerder benoemd, waren royalties van en naar Nederland tot 2021 onbelast. Dit in combinatie met de afwezigheid van enige vennootschaps- of winstbelasting in Bermuda, maakt voor een ideale constructie om zo weinig mogelijk belasting te betalen. 

Nederland telt waarschijnlijk zo’n 14.000 brievenbusfirma’s. Velen hiervan zijn gevestigd in kantoorpanden op de Amsterdamse Zuidas, waar deze beheerd worden door accountants en fiscalisten. Vaak zijn dit gewoon lege kantoren waar een kamerplant en een koffieautomaat staat, om het idee te wekken dat het pand werkelijk in gebruik is. In de praktijk wordt er maximaal een handvol keren vergaderd door de directie van de moederbedrijven. Ook dit gebeurt alleen omdat het verplicht is, en deze directeuren en directrices moeten kunnen aantonen dat er in Nederland vergaderd is, vaak met het bonnetje van een lunch als bewijs. [3] 

“Bedrijven, die puur en alleen in het leven zijn geroepen om een aantal keren per jaar een flinke factuur te sturen voor royalties, zodat de winsten hieruit vervolgens zo gunstig mogelijk gestald kunnen worden”

Moderna Switzerland GmbH

Een van de meest recente voorbeelden van belastingontwijking is pas geleden boven water gekomen: Moderna. Het bedrijf dat een van de meest gebruikte Covid vaccins heeft geproduceerd, heeft een nieuwe vestiging in het leven geroepen in Zwitserland: Moderna Switzerland GmbH. Dit dochterbedrijf zou de betalingen verzorgd hebben voor alle Europese vaccin bestellingen van Moderna. In Zwitserland wordt er gemiddeld zo’n 15% vennootschapsbelasting betaald.

Ook zijn de patenten voor het Moderna vaccin gestald in een dochterbedrijf dat geregistreerd staat in de Amerikaanse staat Delaware. Dit is vooral onder Amerikanen een belangrijke schakel in hun belastingconstructies omdat er in Delaware geen belasting geheven wordt op inkomsten van immateriële activa, zoals patenten. Zo wordt er handig gebruik gemaakt van ‘lege’ bedrijven, die puur en alleen in het leven zijn geroepen om een aantal keren per jaar een flinke factuur te sturen voor royalties, zodat de winsten hieruit vervolgens zo gunstig mogelijk gestald kunnen worden. [4]

Oplossingen

Het ontwijken van belastingen door bedrijven is natuurlijk geen groot geheim. Ondertussen zijn de overheden van alle landen die miljarden aan inkomsten mislopen ook wakker geworden, en wordt er gewerkt aan plannen om schunnige belastingconstructies de kop in te drukken. 

Zo is er in Nederland sinds 2021 bronbelasting op royalties ingevoerd voor landen die deze kosten betalen aan entiteiten in zogenaamde ‘belastingparadijzen’. Met deze paradijzen wordt gedoeld op landen waar winst- en vennootschapsbelasting  9% of minder bedraagt. Enkele voorbeelden zijn Bermuda, de Kaaimaneilanden, en Samoa. [5]

Een ander initiatief om belastingontwijking te voorkomen is een van de afspraken van de G7, die sinds dit jaar hebben afgesproken dat bedrijven, ongeacht van hun vestigingsplaats, ten minste 15% belasting moeten betalen over hun winst [6]. Dit kan er mede voor zorgen dat het speelveld enigszins gelijkgetrokken wordt, door het heffen van lage belastingen in de ban te doen.  

Uiteraard zal er nooit een universele oplossing zijn tegen belastingontwijking. Het is namelijk het werk van Accountants en Fiscalisten om mazen in de wet te vinden om zo er voor te zorgen dat een bedrijf zo veel mogelijk geld op gunstige plaatsen kan stallen of investeren. En veel belasting betalen past nou eenmaal niet in dat plaatje.