Je kunt beter geluk hebben dan goed zijn

Lees je wel eens verhalen over mensen die falen? Natuurlijk niet, je leest liever over mensen die heel succesvol zijn. Daar ligt echter wel een probleem. Wanneer we ons leven spenderen aan het bestuderen van louter succesvolle mensen en bedrijven die de wereld hebben veranderd, zou onze kennis over de wereld sterk bevooroordeeld zijn en enorm tekort schieten.

Kogelgaten¹

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stuurden de Engelsen dagelijks bomaanvallen naar Duitsland. Veel vliegtuigen daarvan kwamen nooit terug; de vliegtuigen die wel terugkwamen waren vaak doorzeefd met kogelgaten van de Duitse soldaten en luchtdoelartillerie.

Omdat ze de kans wilde vergroten dat de bemanning van deze vliegtuigen wél levend thuis kwam, bestudeerden Engelse ingenieurs de spreiding van de kogelgaten. Ze bedachten dat er sterkere bepantsering moest worden aangebracht op de plekken waar de vliegtuigen het meest geraakt werden. Natuurlijk ontdekten de ingenieurs hierin een patroon: kogels kwamen vooral binnen in de vleugels, staart, en op de plaats waar de achterste boordschutter zat. Weinig kogels werden gevonden in de cockpit of op de plaats waar de brandstoftanks zich bevonden.

Ze concludeerden dat ze de plaatsten die het meest geraakt werden door kogels moesten bepantseren. Klopte dit wel? Dit is een geweldig voorbeeld van het “overlevingsvooroordeel” – conclusies worden getrokken van de data die beschikbaar is of gemakkelijk bereikbaar en die daardoor systematisch onze resultaten beïnvloed. Laat me dit uitleggen. Vliegtuigen met kogels in de cockpit of brandstoftanks kwamen niet terug naar huis; de kogelgaten in terugkerende vliegtuigen werden “gevonden” op plaatsen die per definitie niet heel belangrijk waren. De echte data ligt in de vliegtuigen die werden neergeschoten, niet degene die het overleefden.

Dus, jij wil de volgende Steve Jobs worden?²

Het overlevingsvooroordeel kwam ook heel goed naar voren in Walter Isaacson’s bestseller biografie van Steve Jobs (2011), toen lezers zich verdrongen om erachter te komen wat dit levendige genie zo succesvol maakte. Wil jij de volgende Steve Jobs zijn en de volgende Apple maken? Stop dan met leren en begin een bedrijf met je vrienden in de garage van je ouders! David Cowan van Bessemer Venture Partners schrijft:“Om als ondernemer in de garage van je ouders succesvol te worden, heb je bijna altijd venture capital nodig en daarna moet de start-up een beursgang of grote acquisitie door een ander bedrijf ondergaan. Helaas horen venture capital investerders ongeveer 200 pitches aan, en investeren ze van die 200 pitches daadwerkelijk maar in één bedrijf. Dus voor elke succesvolle start-up, zijn er 199 andere entrepreneurs die eindigen met niets meer dan een rommelige garage.”

Niemand schrijft over hen, en die onsuccesvolle bedrijven!

Google, Victoria’s Secret en de rol van geluk

Denk nu eens aan het verhaal van Larry Page en Sergey Brin³. Larry en Sergey waren twee buitengewoon creatieve studenten binnen het computer sciences departement op Stanford University die een geweldige manier bedachten om informatie op te zoeken op het internet. Ze zochten en vonden investeringen om een bedrijf te starten en maakten een aantal beslissingen die goed hebben uitgewerkt. Binnen een paar jaar werd het bedrijf dat ze startten, Google, één van de winstgevendste aandelen in Amerika, en de twee voormalige studenten behoorden tot de rijksten ter aarde.

Wat er verstopt zit achter dit succesverhaal is het feit dat de jongens bereid waren om een jaar na de oprichting van Google hun bedrijf voor minder dan $1 miljoen dollar te verkopen. Toch vond er geen verkoop plaats, omdat de koper vond dat de prijs te hoog was. Ook al noem ik hier dit enkele geval van geluk, dan nog onderschatten we het grote aantal manieren waarop geluk de uitslag beïnvloed.

”Als je naar advies zoekt moet je op zoek gaan naar wat je niet moet doen, wat er mist. Maar we moeten niet verwachten dat we dat vinden in de quotes en biografieën van mensen die ver boven anderen uitstegen”

Een andere afgestudeerde van Stanford observeerde dat het een universele zekerheid is dat de meeste mannen eerder in een oorlogsgebied zouden zijn dan in een lingeriezaak. Wat als er een fijne plek zou zijn waar mannen zich thuis zouden voelen; een winkel waar ze hun ogen goed de kost konden geven zonder als een bezetene hun trouwring te moeten verstoppen? Het leidde Roy Raymond ertoe om Victoria’s Secret op te richten in 1977.⁴

Door alleen te focussen op mannen, vergat Raymond het principe dat het overgrote deel van de lingerie door de vrouw zelf wordt gekocht, en niet door haar wederhelft. Het distantiëren van de grootste klant van lingerie, daarmee bedoel ik de vrouw, was waarschijnlijk niet het slimste idee, en in 1982 werd Raymond door financiële nood gedwongen zijn bedrijf te verkopen aan sportkleding magnaat Leslie Wexner voor ongeveer $1 miljoen.

Tegen 1995, toen het merk haar iconische catwalk shows lanceerde, was Victoria’s Secret al een bedrijf geworden van $1.9 miljard, met 670 winkels in de Verenigde Staten. Vandaag de dag heeft het merk wel 35% van de Amerikaanse lingerie markt in handen (volgens Forbes), met een omzet van over de $6.6 miljard in 2013.

Ondanks dat Raymond met het oorspronkelijke idee kwam, deelde hij niet mee in het succes. Nadat hij een jaar bleef als directeur startte hij na een jaar een ander retailbedrijf, dit keer in kinderkleding. Zijn merk My Child’s Destiny werd binnen twee jaar failliet verklaard, en daarbij bleef Raymond persoonlijk aansprakelijk voor de schulden.

In augustus van 1993 sprong Roy Raymond van San Francisco’s Golden Gate Bridge. Niemand schreef ooit een boek over Roy Raymond!

Mislukkelingen worden zelden betaald om advies te geven over hoe je niet faalt

Als je naar advies zoekt moet je op zoek gaan naar wat je niet moet doen, wat er mist. Maar we moeten niet verwachten dat we dat vinden in de quotes en biografieën van mensen die ver boven anderen uitstegen. Zij hebben geen idee hoe ze hun geluk kregen, of dat ze überhaupt geluk hebben gehad.

Daarbij moet je in gedachten houden dat mislukkelingen bijna nooit betaald krijgen om te vertellen hoe je niet de fout in gaat. Dat is spijtig want, hoe gek het ook klinkt, succes is niets anders dan keer op keer catastrofale fouten ontwijken terwijl je nu en dan een schade verwerkt die te overzien is.

Hoe dan ook, vertel een succesvol persoon niet dat hij geluk heeft gehad. Niemand accepteert toeval in zijn eigen succes, enkel in mislukking.

Bewijs kopen: het dossier-lade effect

Het overlevingsvooroordeel is ook een probleem geworden in de wetenschap. Wetenschappelijke tijdschriften presenteren alleen de overlevenden in het proces van publiceren – studies met statistieke significantie. Psychologen noemen dit het dossier-la effect. De studies die de hypothese van hoogstaand onderzoek afkeuren of afzwakken lijken allemaal in een dossier lade weggestopt te worden.

Daniele Faneli vat dit mooi samen:⁵“Een van de meest verontrustende verstoringen die wetenschappelijke kennis kan ondergaan is het verliezen van negatieve data. Resultaten die niet volgens verwachting zijn – omdat ze een effect hebben dat ofwel niet statistiek significant is, ofwel gewoon de hypothese tegenspreekt – zijn cruciaal voor wetenschappelijke progressie, aangezien dat laatste enkel mogelijk is door een proces van collectieve autocorrectie. Desalniettemin wordt een tekort in nietige of negatieve resultaten nu al opgemerkt in ontelbare velden. Doordat deze resultaten niet zijn opgenomen in de literatuur wordt niet alleen de omvang van effecten in meta-analyses vergroot, waarbij het belang van fenomenen wordt overdreven, maar dit kan ook leiden tot een verspilling van middelen door onderzoek dat al is mislukt nog eens te herhalen, en het kan er zelfs voor zorgen dat onderzoeksvelden ontstaan met compleet onbestaanbare tendensen.”

Conclusie

Het overlevingsvooroordeel is de tendens dat we focussen op overlevenden in plaats van wat we een ‘niet-overlevende’ zouden noemen afhankelijk van de situatie. Dat betekent soms focussen op de levenden en niet de doden, of op de winnaars in plaats van de verliezers, of op successen in plaats van mislukkingen.

Bij elk proces waaruit overlevenden voortkomen, worden de niet-overlevenden vaak verwoest of uit ons beeld gehaald. Als mislukking onzichtbaar wordt, besteed je automatisch meer aandacht aan successen. We vergeten niet alleen dat wat mist belangrijke informatie zou kunnen hebben gehad, maar we vergeten in de basis dat er informatie mist.

1. Survivorship Bias, You Are Not So Smart, David McRaney, May 23, 2013
2. How the Survivorship bias Distorts Reality, Scientific American, Michael Shermer, September 1, 2014
3. Thinking Fast and Slow, Daniel Kahneman, Farrar, Straus and Giroux; April 2, 2013
4. The tragic story of the man who founded Victoria’s Secret, Elle Blakeman, Telegraph, 2 December 2014
5. Negative results are disappearing from most disciplines and countries, Danielle Fanelli, Scientometrics, March 2012, Volume 90, issue 3, pp 891-904