Jort Kelder, over de Euro

In dit artikel beantwoordt Jort Kelder zes vragen over de euro. Hij verteld over de ‘Big Reset’, de toekomst en mogelijk einde van onze munteenheid.

Wat is er voor nodig om de euro tot een succes te maken?
Economieën die convergeren en regeringen die economisch, fiscaal en sociaal beleid afstemmen. Ofwel: een verdergaande integratie van Europa. Politici dromen daar van, maar durven het hun electoraat niet direct te vertellen. Op zichzelf klinkt dat reuze gezellig en idealistisch. Integratie en samenwerking, iets waar je nauwelijks tegen kunt zijn. Maar tegelijkertijd is het, helaas, ook peilloos naïef. De Duitse economie zit anders in elkaar dan de Griekse, en de Nederlandse anders dan de Italiaanse. Het is alsof je twee langs elkaar scheurende continentale platen aan elkaar plakt met een Prittstift; dat houdt nooit. En als het nu alleen maar een cijfertjesprobleem was, maar het is veeleer een culturele kloof die ons scheidt. Dat lijm je nooit in één generatie. Wie dat forceert riskeert eerder het tegendeel van een unie, namelijk oorlog.

Hoe zou u Europa inrichten?
Dat klinkt op zichzelf al dirigistisch, alsof een hand van boven dat eventjes kan doen. Zo denkt Brussel, maar zo werkt het natuurlijk nauwelijks. Naties en culturen die zich in honderden zo niet duizenden jaren hebben gevormd, kun je niet met een Brussels dictaat doorhalen. Daarmee ontken je de geschiedenis en de cultuur van landen en volkeren. Maar als je al vasthoudt aan de huidige Europese Unie, dan zou ik zorgen voor zo weinig mogelijk handelsbarrières en op grensoverschrijdende terreinen als milieubeleid en defensie intensief trachten af te stemmen.

Wat is voor dat Europa het beste voor haar positie in de wereld?
De gedachte is dat er tegenover het Dollar- en zich vormende Aziatische blok ook een Europese munt zou moeten staan. Voor grote ondernemingen is het handig, een munt, maar voor het overige lijkt het effect mij zwaar overdreven. De meest welvarende economieën en best gerunde landen van nu – Singapore, Noorwegen en Zwitserland – koesteren hun soevereiniteit. Nu snap ik ook wel dat Noorwegen een Koeweit aan de Noordzee is, Singapore het tussenstation naar China en Zwitserland een enclave in Europa die zich langzaam conformeert aan EU-beleid. Maar voorlopig hoeven die landen zich nog niet met hun plasje bij Frau Merkel te melden. Ze zijn soeverein en danken God dat ze niet in een muntunie met ons zitten. Wat zou het ze opleveren? Helemaal niets. Nu kopiëren ze gewoon Europese standaarden, maar betalen niet mee aan het wanbestuur in de Eurozone.

Waarom denkt u dat de euro in werkelijkheid is ontstaan?
Dat is heel simpel en volledig gedocumenteerd: een uitruil tussen Duitsland en Frankrijk. Jullie je eenwording, zei Mitterrand tegen Kohl, dan wij de munt die Duitsland inkapselt. De D-mark verdween en de Latijnse bestuurscultuur werd geïncorporeerd in een nieuwe munt, zeker sinds Draghi (Italiaan, ex-Goldman Sachs) de ECB misbruikt voor meer dan monetair beleid. De rentes daalden en de politici voelden zich vrij tegen de klippen op geld te gaan lenen. Dat spelletje potverteren is deze eeuw tegen z’n grenzen aangelopen, waarna de centrale bankiers het lapmiddel van de geldpers inzetten. De ministers van financiën vinden dat helemaal prima, want de rente op de staatsschuld is inmiddels negatief. Een extra stimulans om niet te hervormen en nog meer te lenen. Dit gedrag tendeert naar een eindspel, onherroepelijk, waarbij schulden weggestreept gaan worden. Wie dat gaat betalen is volstrekt duidelijk: wij. Nederland heeft meer dan 1000 miljard in een spaarpot voor pensioenen en nog eens zo’n 300 miljard liquide spaargeld bij particulieren. Door de kunstmatig lage rentes in combinatie met spaarbelastingen – 4% fictief rendement, box 3 – rendeert dat geld niet meer. Omdat de geldpersen op volle toeren draaien komt er misschien nog eens inflatie, zodat in feite ons vermogen verdampt. Tel daar bij op dat politici zullen trachten om de (zuid) Europese schulden op te kopen en te ‘mutualiseren’, dus gemeenschappelijk te maken, en je ontwaart een enorme publiek gelegitimeerde roof. Alleen beseffen weinigen dat maar en praten bankiers en economen eromheen omdat het op korte termijn papieren voordelen lijkt te bieden en de hoop op economische groei voedt.   Alleen al door het te schrijven word ik onpasselijk, omdat het allemaal niets met solidariteit of rechtvaardigheid vandoen heeft maar alles met wanbeleid van opportunistische politici en centrale bankiers. Er komt een enorme welvaartsverschuiving van Noord naar Zuid bij wijze van beloning voor immoreel beleid. Of vindt u het verdedigbaar dat een welvarende Milanees die al decennia te weinig belasting betaalt maar dankzij dat zwarte geld een hogere effectieve koopkracht heeft dan een Rotterdammer, gesubsidieerd wordt? Volkomen geschift, maar het gebeurt.

Hoe denkt u over een munteenheid in de hele wereld?
Daar heb ik geen diepe gedachten over, simpelweg omdat het een visioen is dat zich monetair in een ander zonnewegstelsel begeeft.

Eigenlijk is geld puur vertrouwen, hoe denkt u dat dit vertrouwen in de toekomst zal zijn? Zal men in de toekomst niet terug gaan op ruilhandel?
Romantische idealen van een wereld zonder geld, laat staan rente, en alleen maar ruilhandel zijn aanlokkelijke studeerkamer vergezichten, maar ik zie het niet gebeuren. Wij zijn ooit overgestapt van ruilhandel naar geld, gestut door een goudvoorraad als garantie. Dat stelsel is verlaten en ingeruild voor de helaas waardeloos gebleken beloftes dat ze verantwoordelijk met de publieke middelen omspringen. Veertig jaar later kreunt de westerse wereld onder een zwellende schuldenlast. Althans, kreunen, omdat politiek gestuurde centrale bankiers de geldpers hebben aangezet en wankele staatsleningen en overheidsobligaties opkopen, kunnen we de ballon nog wat verder opblazen. Maar eens klapt-ie en gaan we naar een nieuwe situatie. Ze noemen dat ’The Big Reset’, een situatie waarbij de schulden van Amerika en Europa grootschalig weggestreept gaan worden. Dat is heel slecht nieuws voor onze spaarders, institutionele beleggers en de financiers in Azië en Arabië, maar langdurig met meer dan 100% schuld van het bbp doorgaan zal niet meer lukken als de rente ooit terugveert naar normale van 4 tot 6%. De Chinezen zullen ongetwijfeld wisselgeld eisen. De Rotterdamse haven hebben ze al bijna in handen, dus dan zijn we Schiphol kwijt of eisen ze een belang in ons erfgoed. Bij een Griekse exit, die ten koste van nog meer miljarden noordelijk publiek geld voorkomen zal worden, zou je zoiets al in het klein zien. Poetin en de Chinezen zullen ze gaan financieren, in return voor (lucht)havens.

Kortom, ik ben uiterst somber over de afloop. Al duurt het nog zeker één kabinet Rutte en twee Asscher voor het zover is, tot dan zullen de politici vlek op vlek wrijven en het 2 over 12 gevoel maskeren. Amen.

Picture Jort Kelder: © Marte, http://www.jortkelder.nl/presskit/